Διατροφή: Υπέρταση και κατανάλωση αλατιού!

Η υπέρταση και η κατανάλωση αλατιού σχετίζονται με μια σειρά από προβλήματα υγείας. Εάν γνωρίζετε αυτά τα ζητήματα, μπορείτε να λάβετε τα απαραίτητα μέτρα για να τα αποτρέψετε. Μερικοί από τους τρόπους για να διατηρήσετε τον εαυτό σας υγιή περιλαμβάνουν την κατανάλωση μιας θρεπτικής διατροφής, τα συχνά διαλείμματα από την οθόνη, την αποφυγή του αλκοόλ και του καπνίσματος. Μπορεί επίσης να διαπιστώσετε ότι πρέπει να εξετάσετε τη χρήση φαρμάκων, καθώς και να τροποποιήσετε τον τρόπο ζωής σας.

Κοινωνικοί παράγοντες

Είναι γνωστό ότι οι κοινωνικοί παράγοντες έχουν σημαντικό αντίκτυπο στις καρδιαγγειακές παθήσεις. Μάλιστα, έχει αποδειχθεί ότι ο επιπολασμός της μη ελεγχόμενης υπέρτασης είναι υψηλότερος στα χαμηλότερα κοινωνικοοικονομικά στρώματα από ότι στα ανώτερα κλιμάκια της κοινωνίας. Αυτό καθιστά επιτακτική ανάγκη να κατανοήσουμε πώς αυτοί οι παράγοντες επηρεάζουν την υγεία και την πρόληψη των καρδιαγγειακών παθήσεων. Ομοίως, η μείωση της πρόσληψης αλατιού μπορεί να είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος μείωσης του κινδύνου καρδιαγγειακής νόσου.

Το αλάτι είναι η κύρια πηγή νατρίου, ένα θρεπτικό συστατικό σημαντικό για την ανθρώπινη υγεία. Η αύξηση της κατανάλωσης αλατιού μπορεί να οδηγήσει σε υψηλή αρτηριακή πίεση και να αυξήσει τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων. Ωστόσο, υπάρχουν διάφοροι τρόποι για να μειώσετε την πρόσληψη αυτής της θρεπτικής ουσίας. Μια μέθοδος περιλαμβάνει τη σταδιακή μείωση της ποσότητας αλατιού που καταναλώνεται στη διατροφή. Ένα άλλο είναι ο περιορισμός της ποσότητας επεξεργασμένων τροφίμων στη διατροφή κάποιου.

Έχουν διεξαχθεί αρκετές μελέτες για τον προσδιορισμό των σημαντικότερων διατροφικών αλλαγών που μπορούν να βοηθήσουν στη βελτίωση της γενικής υγείας των ατόμων. Οι περισσότερες από αυτές τις μελέτες έχουν περιορισμένο πεδίο εφαρμογής. Για παράδειγμα, μια μελέτη από το Ιράν απέδωσε την πιο επιτυχημένη προσέγγιση για τη μείωση της κατανάλωσης αλατιού σε μια στρατηγική κοινωνικού μάρκετινγκ. Η μελέτη περιελάμβανε ένα πακέτο παρέμβασης που αποτελούνταν από τέσσερις εκπαιδευτικές τάξεις, αφίσες για εγκατάσταση κουζίνας, δωρεάν τηλεφωνική συμβουλευτική και σύντομες παρεμβάσεις από γιατρούς.

Μια άλλη μελέτη είχε στόχο να εντοπίσει τις πιο χρήσιμες και αποτελεσματικές τεχνικές ελέγχου του αλατιού. Ενσωμάτωσε έναν σχεδόν πειραματικό σχεδιασμό ομάδας ελέγχου προ-δοκιμής-μετα-δοκιμής. Έλεγξε την υπόθεση ότι η ποσότητα της πρόσληψης αλατιού συσχετίζεται με μια ποικιλία μεταβλητών όπως η ηλικία, η κοινωνική τάξη, το φύλο και ο τρόπος ζωής.

Χρησιμοποιώντας ένα ερωτηματολόγιο, οι ερευνητές εξέτασαν τη συσχέτιση μεταξύ της πρόσληψης αλατιού και άλλων δεικτών που σχετίζονται με την υγεία. Επιπλέον, διεξήγαγαν μια έρευνα σε 32 τρόφιμα που συνήθως θεωρούνται πλούσια σε αλάτι. Παρατήρησαν επίσης μια αξιοσημείωτη μείωση του νατρίου στα ούρα μετά από 6 μήνες παρέμβασης.

Η μελέτη συνέκρινε επίσης τον αντίκτυπο πολλών άλλων μεταβλητών, όπως η ηλικία, η οικονομική κατάσταση της οικογένειας και το φύλο στην πρόσληψη αλατιού. Έδειξε ότι η ποσότητα του λαμβανόμενου αλατιού ήταν σημαντικά μεγαλύτερη σε ασθενείς από την υψηλότερη κοινωνική τάξη σε σχέση με αυτούς από την κατώτερη.

Τροποποιήσιμοι παράγοντες κινδύνου

Οι τροποποιήσιμοι παράγοντες κινδύνου για υπέρταση και κατανάλωση αλατιού είναι γνωστό ότι σχετίζονται με καρδιαγγειακά νοσήματα. Ωστόσο, η συνδυασμένη επίδραση των αλλαγών στον τρόπο ζωής είναι λιγότερο γνωστή. Αν και πολλές μελέτες έχουν διερευνήσει τις επιδράσεις αυτών των παραγόντων στην πρόληψη της εμφάνισης υπέρτασης, το συνολικό ποσοστό των νέων περιπτώσεων έναρξης που θα μπορούσαν να προληφθούν από έναν τέτοιο συνδυασμό τροποποιήσιμων παραγόντων κινδύνου δεν έχει ακόμη ποσοτικοποιηθεί.

Η μελέτη Nurses’ Health Study διεξήχθη για να εξετάσει την επίδραση ενός δείκτη υγιεινού τρόπου ζωής (HLI) στη συχνότητα εμφάνισης υπέρτασης σε έναν πληθυσμό ενηλίκων γυναικών. Οι συμμετέχοντες παρακολουθήθηκαν για περίοδο έως και 3,5 ετών αφού υποβλήθηκαν σε έλεγχο για υπέρταση.

Στη μελέτη Nurses’ Health Study, εγγράφηκαν 83.882 ενήλικες γυναίκες ηλικίας 27 έως 44 ετών. Αποκλείστηκαν εάν είχαν υψηλή αρτηριακή πίεση ή είχαν διαγνωστεί με καρκίνο στην αρχή της μελέτης. Κατά τη διάμεση περίοδο παρακολούθησης εντοπίστηκαν συνολικά 2413 περιστατικά υπέρτασης.

Η υπέρταση συμβάλλει σημαντικά στην παγκόσμια θνησιμότητα. Προκαλεί 9,4 εκατομμύρια θανάτους κάθε χρόνο. Για να μειωθεί η επιβάρυνση των καρδιαγγειακών παθήσεων, είναι απαραίτητο να αντιμετωπιστούν οι συνδυασμένες επιπτώσεις πολλών τροποποιήσιμων παραγόντων κινδύνου. Πολλοί από αυτούς τους παράγοντες σχετίζονται με τη σωματική δραστηριότητα, την υγιεινή διατροφή, τον έλεγχο του βάρους και την κατανάλωση αλκοόλ.

Ένας αριθμός ανεξάρτητων μελετών κοόρτης ανέφερε μια συσχέτιση σε σχήμα U μεταξύ της πρόσληψης νατρίου και των καρδιαγγειακών συμβάντων. Επιπλέον, η κατανάλωση νατρίου σχετίζεται με υψηλότερο επιπολασμό υπερτροφίας της αριστερής κοιλίας, σημαντικό προγνωστικό παράγοντα της καρδιαγγειακής πρόγνωσης.

Οι τροποποιήσιμοι παράγοντες κινδύνου για την υπέρταση περιλαμβάνουν υγιεινή διατροφή, χαμηλή κατανάλωση νατρίου και τακτική σωματική δραστηριότητα. Ορισμένες έρευνες προτείνουν ότι η πρόσληψη νατρίου μπορεί έμμεσα να προκαλέσει αναδιαμόρφωση της αριστερής κοιλίας αυξάνοντας την ΑΠ, ενώ άλλες δείχνουν ότι η κατανάλωση νατρίου μπορεί να προκαλέσει άμεσα υπερτροφία της αριστερής κοιλίας.

Η πρόσληψη αλατιού είναι γνωστό ότι σχετίζεται με το οξειδωτικό στρες, τις αλλαγές στο μικροβίωμα του εντέρου και τις ορμονικές αλλοιώσεις. Ωστόσο, το διαιτητικό αλάτι είναι ένα κοινό συστατικό μιας υγιεινής διατροφής και οι συμπεριφορικές παρεμβάσεις για τον περιορισμό της κατανάλωσης αλατιού θα μπορούσαν να βελτιώσουν την υγεία της καρδιάς.

Διεξήχθη διερεύνηση της σκοπιμότητας του περιορισμού του αλατιού από το Yasutake K. Η πρόσληψη νατρίου αξιολογήθηκε με 24ωρη συλλογή ούρων. Μετά από προσαρμογή για τη συστολική και διαστολική αρτηριακή πίεση, ο περιορισμός του αλατιού βρέθηκε ότι μειώνει τη συστολική και τη διαστολική ΑΠ κατά 2,7 mmHg και 1,7 mmHg, αντίστοιχα.

Επιδράσεις του αλατιού στο καρδιαγγειακό σύστημα

Είναι γνωστό ότι η υπερβολική πρόσληψη αλατιού συνδέεται με καρδιαγγειακή νοσηρότητα και θνησιμότητα. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) συνιστά μέτρια μείωση της πρόσληψης αλατιού σε λιγότερο από πέντε γραμμάρια την ημέρα, προκειμένου να μειωθεί η συχνότητα εμφάνισης καρδιαγγειακών παθήσεων. Αυτή η μείωση είναι οικονομικά αποδοτική και θα πρέπει να οδηγήσει σε σημαντική μείωση της επιβάρυνσης των καρδιαγγειακών παθήσεων παγκοσμίως.

Πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι το διαιτητικό νάτριο παίζει ρόλο σε πολλές διαφορετικές λειτουργίες στο σώμα. Για παράδειγμα, επηρεάζει το ανοσοποιητικό σύστημα, τη δυσλειτουργία του ενδοθηλίου, την ευαισθησία στην ινσουλίνη, τη λευκωματουρία και τη δραστηριότητα του συμπαθητικού νευρικού συστήματος.

Έρευνες έχουν δείξει επίσης ότι μια δίαιτα πλούσια σε αλάτι σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο καρδιακής ανεπάρκειας. Επιπλέον, η πρόσληψη νατρίου έχει συνδεθεί με αυξημένα ποσοστά εγκεφαλικού. Το αν αυτή η σχέση είναι αιτιολογική δεν είναι απολύτως σαφές.

Νεότερες έρευνες δείχνουν ότι το πολύ αλάτι αυξάνει την αρτηριακή πίεση. Αν και δεν υπάρχει οριστική εξήγηση για το γιατί συμβαίνει αυτό, είναι γνωστό ότι η υψηλή πρόσληψη νατρίου συνδέεται άμεσα με την αύξηση της θνησιμότητας από κάθε αιτία.

Προκειμένου να κατανοήσουν καλύτερα τις επιπτώσεις του αλατιού στο καρδιαγγειακό σύστημα, οι ερευνητές μελέτησαν δεδομένα από εργαστηριακές εξετάσεις του καρδιαγγειακού συστήματος και της αρτηριακής πίεσης. Υπήρξαν παράγοντες όπως η ηλικία, το φύλο, η κοινωνικοοικονομική κατάσταση και η χρήση ορισμένων φαρμάκων.

Τα αποτελέσματα της μελέτης έδειξαν ότι η υψηλότερη πρόσληψη νατρίου συσχετίστηκε με μεγαλύτερα επίπεδα υπερτροφίας της αριστερής κοιλίας. Συσχετίστηκε επίσης με υψηλότερο κίνδυνο διευρυμένων αριστερών καρδιακών θαλάμων. Αυτά τα ευρήματα ήταν ιδιαίτερα ισχυρά για άτομα που ήταν τώρα καπνιστές. Επιπλέον, όσο χαμηλότερη ήταν η πρόσληψη αλατιού, τόσο πιο πιθανό ήταν η συμμετέχουσα να είναι γυναίκα, λευκή και να έχει χαμηλή έως μέτρια κατανάλωση αλκοόλ.

Αν και ορισμένες μελέτες έχουν βρει μια σχέση μεταξύ της μειωμένης πρόσληψης νατρίου και του μειωμένου θανάτου από καρδιαγγειακές παθήσεις, δεν υπάρχει οριστική απόδειξη. Αντίθετα, χρειάζονται περισσότερες μελέτες για να προσδιοριστεί η επίδραση του αλατιού στο καρδιαγγειακό σύστημα.

Ως αποτέλεσμα, ο ΠΟΥ έχει προτείνει μείωση της πρόσληψης αλατιού κατά 30 τοις εκατό του παγκόσμιου πληθυσμού έως το 2025. Αν και αυτές οι εκτιμήσεις είναι κάπως αμφιλεγόμενες, φαίνεται ότι μια παγκόσμια μείωση του αλατιού θα είναι ευεργετική τόσο για την υγεία του πληθυσμού όσο και για την οικονομία .

Πρόληψη

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) συνιστά τη μείωση της κατανάλωσης αλατιού σε λιγότερο από πέντε γραμμάρια την ημέρα. Η μείωση αυτή θεωρείται μια από τις πιο οικονομικές παρεμβάσεις για την πρόληψη της υπέρτασης και των καρδιαγγειακών παθήσεων.

Αρκετές χώρες, όπως η Γουατεμάλα, η Ουρουγουάη, η Αργεντινή, τα Μπαρμπάντος και το Μεξικό έχουν ανακοινώσει σχέδια για μείωση της πρόσληψης αλατιού από τη διατροφή. Επιπλέον, η κυβερνητική συμβουλευτική υπηρεσία υγείας του Ηνωμένου Βασιλείου συνέστησε ημερήσια πρόσληψη 3 γραμμαρίων. Αυτές οι πρωτοβουλίες συνοδεύτηκαν από προσπάθειες για τον εμπλουτισμό των τροφίμων με μικροθρεπτικά συστατικά.

Ο ΠΟΥ συνιστά πρόσληψη λιγότερο από πέντε γραμμάρια την ημέρα σε άτομα με φυσιολογική αρτηριακή πίεση. Μελέτες έχουν δείξει ότι μια μέτρια μείωση στην κατανάλωση αλατιού σχετίζεται με χαμηλότερο κίνδυνο καρδιαγγειακών επεισοδίων, όπως εγκεφαλικό επεισόδιο, καρδιακή προσβολή και καρδιακή ανεπάρκεια. Είναι επίσης αποτελεσματικό στη μείωση του αριθμού των απαιτούμενων αντιυπερτασικών φαρμάκων.

Σύμφωνα με μια νέα μελέτη, ένα πρόγραμμα μείωσης του αλατιού μπορεί να εξοικονομήσει εκατοντάδες χιλιάδες εγκεφαλικά και εκατομμύρια δολάρια σε κόστος υγειονομικής περίθαλψης κάθε χρόνο. Αυτό θα ήταν ένα σημαντικό επίτευγμα για τη δημόσια υγεία.

Μια μελέτη με ανθρώπους από την Γκάνα και τη Νότια Αφρική διαπίστωσε ότι λιγότεροι από τους μισούς συμμετέχοντες γνώριζαν ότι η υψηλή πρόσληψη νατρίου θα μπορούσε να οδηγήσει σε καρδιαγγειακά προβλήματα. Ένα τρίτο δεν έκανε καμία προσπάθεια να μειώσει την πρόσληψη αλατιού.

Υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι η ευαισθησία στο αλάτι επηρεάζει τα μισά έως δύο τρίτα των ατόμων με υπέρταση. Τα άτομα με ευαισθησία στο αλάτι έχουν υψηλότερη απέκκριση νατρίου στα ούρα και παρουσιάζουν αγγειακή δυσλειτουργία. Η ευαισθησία στο νάτριο μπορεί να βασίζεται γενετικά ή να αποκτάται μέσω παραγόντων του τρόπου ζωής.

Η ευαισθησία στο αλάτι είναι πιο διαδεδομένη σε άτομα με χρόνια νεφρική νόσο και σε ηλικιωμένους. Η μείωση της πρόσληψης αλατιού μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη ή την καθυστέρηση της εμφάνισης της νεφρικής νόσου.

Παρά τη σχέση κόστους-αποτελεσματικότητάς του, ο έλεγχος του αλατιού δεν υιοθετείται ευρέως στις περισσότερες χώρες. Ωστόσο, έχει προταθεί ότι τα παγκόσμια προγράμματα μείωσης θα πρέπει να επιταχυνθούν. Πολλά έθνη έχουν συμφωνήσει σε μείωση κατά 30% της πληθυσμιακής πρόσληψης αλατιού έως το 2025.

Τα προγράμματα μείωσης του αλατιού συμπληρώνουν τις προσπάθειες για τον εμπλουτισμό των τροφίμων με μικροθρεπτικά συστατικά. Θα πρέπει να εφαρμοστούν σε κάθε χώρα.

Η κατανάλωση αλατιού είναι η κύρια αιτία καρδιαγγειακών παθήσεων. Ένας στους τρεις ενήλικες έχει υπέρταση. Η αύξηση της πρόσληψης αλατιού συνδέεται με την αύξηση της αρτηριακής πίεσης τόσο την ημέρα όσο και τη νυχτερινή.